जलजीवन मिशन योजनेअंतर्गत नळ पाणीपुरवठा योजनांची कामे म्हणजे ‘जुन्या बाटलीत नवीन दारू’?

मिलिंद माने
महाड : तालुक्यातील पाणीटंचाईवर मात करण्यासाठी राबविण्यात येत असलेल्या जलजीवन मिशन योजनेअंतर्गत नळ पाणीपुरवठा योजनांची कामे म्हणजे जुन्या बाटलीत नवीन दारू भरून त्याला नव संजीवनी देण्याचा प्रयत्न चालू असून कागदोपत्री पाणीटंचाई दूर झाल्याचे दिसेल मात्र महिलांच्या डोक्यावरील हंडा काही उतरणार नसल्याचे चित्र चालू वर्षी मार्च महिन्यापासून बघावयास मिळणार आहे.

जलजीवन मिशन योजनेअंतर्गत पाणीपुरवठा करणाऱ्या एकेका ठेकेदाराला कमीत कमी 20 ते 25 योजनांची कामे मिळाली असून त्याच्याजवळ ही सर्व कामे एकाच वेळी चालू करण्यास लागणारे तांत्रिक यंत्रसामग्री तसेच अपेक्षित मनुष्यबळ नसल्याने मूळ ठेकेदाराने अनेक उप ठेकेदारांना कामे वाटून त्यांच्याकडून पूर्ण करण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे. मात्र, उप ठेकेदारालाही पाणीपुरवठा योजनांच्या कामाचा कोणताही पूर्व अनुभव नसल्याने अनेक गावातील नळ पाणी योजनेची कामे तांत्रिकदृष्ट्या निकृष्ट दर्जाची झालेली आहेत.

महाड तालुक्यात अनेक गावातील जलजीवन मिशन योजनेअंतर्गत नळ पाणीपुरवठा योजनेमधील कामांमध्ये सन 2020-21 मध्ये किंवा त्या अगोदर मंजूर झालेल्या राष्ट्रीय पेयजल सारख्या पूर्वीच्या नळ पाणीपुरवठा योजनांच्या साठवण टाक्या, पंप हाऊस, जॅकवेल तसेच जुन्या पाईपलाईन दाखवून ही कामे अनेक गावांमध्ये केली गेली आहेत.

महाड तालुक्यातील ज्या गावातील नळ पाणीपुरवठा योजनांची कामे ही जिल्हा परिषद सदस्य, पंचायत समिती सदस्य, तसेच गावातील सरपंच अथवा पक्षाच्या तालुका प्रतिनिधीने केली असून यापैकी एकालाही नळ पाणीपुरवठा योजनेच्या कामाचा पूर्व अनुभव नाही आहे. परिणामी ही कामे करताना अनेक योजनांच्या कामांमध्ये तांत्रिक चुका झाल्या आहेत.

जल जीवन मिशन योजनेअंतर्गत काम करणाऱ्या कामगारांना देखील कोणत्याही प्रकारचा तांत्रिक अनुभव नसल्याने नवीन पाणी योजना होऊन देखील अनेक गावात कमी दाबाने पाणी पुरवठा होत असल्याच्या तक्रारी संबंधित ग्रामपंचायत व पंचायत समितीच्या पाणीपुरवठा विभागाकडे केल्या गेल्या मात्र त्यावर यथोचित तोडगा न काढता व त्यातील तांत्रिक चुका न काढता त्या चुका तशाच ठेवल्याने अनेक गावात भविष्यात मोठ्या प्रमाणावर वाद होण्याची चिन्हे आहेत. तर काही गावांमध्ये नळ पाणीपुरवठा योजनेचे पाण्याचे उद्भव चुकीच्या ठिकाणी घेतल्याने मार्चनंतर त्यातील पाणी स्त्रोत्र गायब होऊन पुन्हा पाणीटंचाई निर्माण होण्याची शक्यता अधिक आहे.

जलजीवन मिशन योजनेअंतर्गत नळ पाणीपुरवठा योजनेची कामे चालू असताना पंचायत समितीच्या पाणीपुरवठा विभागाच्या शाखा अभियंत्याने व उपविभागीय अभियंत्यांनी किती वेळा व कधीही प्रत्यक्ष जागेवर न जाता कार्यालयात बसून पाणी योजनांचे अंदाजपत्रक बनविल्याने अनेक गावात या योजनेमध्ये मोठ्या प्रमाणावर तांत्रिक अडचणी निर्माण होणार असून भविष्यात जल जीवन मिशन योजनेअंतर्गत झालेल्या पाणी योजना या कागदोपत्री पूर्ण झाल्याच्या दिसतील मात्र महिलांच्या डोक्यावरील हंडा मात्र जैसे थे राहिल्याचे चित्र सन 2024 च्या मार्च, एप्रिल महिन्यांमध्ये पाहावयास मिळणार आहे.

जल जीवन मिशन योजनेअंतर्गत महाड तालुक्यातील नळ पाणीपुरवठा योजनांच्या कामांची नावे ठेकेदाराचे नाव व अंदाजीत रक्कम