रायगड जनोदय ऑनलाईन
किडनी स्टोन हे मूत्रामध्ये असलेल्या टाकाऊ पदार्थांमुळे तयार होतात. जेव्हा शरीरात पाण्याचे प्रमाण कमी होते आणि क्रिस्टल्स जास्त प्रमाणात साचतात, तेव्हा हे खडे तयार होतात.
जर किडनी स्टोन वारंवार होत असेल, तर यामागील मुख्य कारणे आणि उपाय समजून घेणे गरजेचे आहे.
किडनी स्टोन होण्याची कारणे
- पुरेसे पाणी न पिणे: शरीरात पाण्याची कमतरता झाल्यास मूत्रपिंडात क्रिस्टल्स जास्त प्रमाणात साचू लागतात. हे क्रिस्टल्स हळूहळू दगडांच्या स्वरूपात बदलतात. रोज पुरेसे पाणी न प्यायल्यामुळे किडनी स्टोनचा धोका वाढतो.
- चुकीच्या खाण्याच्या सवयी : जास्त मीठ, साखर, आणि प्रथिनेयुक्त आहाराचे सेवन किडनी स्टोनच्या जोखमीला प्रोत्साहन देते.
ऑक्सलेटयुक्त पदार्थ (पालक, चॉकलेट) किंवा यूरिक अ‍ॅसिडयुक्त पदार्थ (मांसाहारी आहार) खाल्ल्यास स्टोन तयार होण्याची शक्यता वाढते. - अनुवंशिकता: कुटुंबात कोणाला किडनी स्टोनचा त्रास असल्यास तुम्हालाही हा त्रास होण्याची शक्यता अधिक असते. ही अनुवांशिक समस्या असल्यामुळे तिच्यावर नियंत्रण ठेवणे कठीण असते.
- आरोग्याची स्थिती : उच्च रक्तदाब, मधुमेह, पोटाचे विकार जसे आतड्यांच्या समस्या यांसारख्या वैद्यकीय स्थितींमुळे किडनी स्टोन तयार होण्याची शक्यता वाढते.
- व्हिटॅमिन डीचे जास्त सेवन: व्हिटॅमिन डी अधिक प्रमाणात घेतल्यास शरीरात कॅल्शियमचे शोषण वाढते. हे कॅल्शियम मूत्रपिंडात साचून दगडांच्या स्वरूपात तयार होऊ शकते.
- किडनी इन्फेक्शन: वारंवार किडनी इन्फेक्शन झाल्यास मूत्रपिंडातील कार्य बिघडते आणि स्टोन तयार होण्याचा धोका वाढतो.
किडनी स्टोन टाळण्यासाठी उपाय
- दिवसभर पुरेसे पाणी प्या: दररोज किमान 2-3 लिटर पाणी पिणे अत्यंत आवश्यक आहे. पाण्यामुळे मूत्रपिंडातील टाकाऊ पदार्थ बाहेर टाकले जातात आणि दगडं तयार होण्याची प्रक्रिया थांबते.
- आहार नियंत्रित ठेवा: जास्त मीठ, साखर आणि चरबीयुक्त पदार्थ टाळा. ऑक्सलेटयुक्त पदार्थ मर्यादित प्रमाणात घ्या. फळे, भाज्या आणि फायबरयुक्त पदार्थांचा आहारात समावेश करा.
- वजन नियंत्रणात ठेवा: जास्त वजन असलेल्या व्यक्तींमध्ये किडनी स्टोन होण्याची शक्यता अधिक असते. वजन नियंत्रित ठेवण्यासाठी नियमित व्यायाम करा.
- डॉक्टरांचा सल्ला घ्या: जर तुम्हाला यापूर्वी किडनी स्टोन झाला असेल तर नियमित तपासणी करा. डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार औषधे आणि योग्य आहार घ्या.
- डायटरी सप्लिमेंट्स जपून वापरा: कॅल्शियम किंवा व्हिटॅमिन डी सप्लिमेंट्स डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय घेऊ नका.
- इन्फेक्शन्सपासून बचाव: मूत्रमार्गातील संसर्ग होण्याची शक्यता कमी करण्यासाठी स्वच्छता पाळा आणि वेळेवर उपचार घ्या.
किडनी स्टोन ही गंभीर समस्या असली तरी योग्य जीवनशैली आणि आहाराच्या माध्यमातून त्याला टाळता येते. पुरेसे पाणी पिणे, संतुलित आहार घेणे, वजनावर नियंत्रण ठेवणे आणि वेळोवेळी वैद्यकीय सल्ला घेणे यामुळे किडनी स्टोन होण्याचा धोका कमी करता येतो. योग्य काळजी घेतल्यास किडनीचे आरोग्य चांगले राखले जाऊ शकते.
(Disclaimer: आरोग्य विषयक लेखात दिली गेलेली माहिती प्राथमिक स्वरुपाची आहे. हि माहिती वैद्यकीय सल्ल्याचा पर्याय होऊ शकत नाही या माहितीचा उपयोग करण्यापूर्वी आपण डॉक्टर अथवा वैद्यकीय तज्ञाकडून खात्री करून घ्यावी.)