रायगड जनोदय ऑनलाईन
हृदयाची सूज कोणालाही येऊ शकते आणि त्याकडे दुर्लक्ष केल्यास जीवघेण्या आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात. वेळीच निदान आणि प्रतिबंधात्मक उपाय तुम्हाला सुरक्षित राहण्यास मदत करू शकतात. तज्ज्ञांनी दिलेल्या खालील टिप्सचे पालन केल्यास तुम्ही या समस्येपासून स्वतःचे संरक्षण करू शकता. मुंबईतील सर एच. एन. रिलायन्स फाउंडेशन हॉस्पिटल अँड रिसर्च सेंटरचे कार्डियाक सर्जन डॉ. बिपीनचंद्र भामरे यांनी हृदयाची सूज म्हणजे नेमकं काय? सुरुवातीची लक्षणं काय? नक्की उपचार काय करावेत? हे सांगितलं आहे.
हृदयाची सूज म्हणजे काय?
हृदयाची सूज ज्याला मायोकार्डिटिस (हृदयाच्या स्नायूंना सूज) किंवा पेरीकार्डिटिस (हृदयाच्या बाह्य आवरणास सूज) असेही म्हणतात, ती तेव्हा होते जेव्हा संसर्ग, स्वयंप्रतिकार प्रतिक्रिया किंवा हानिकारक पदार्थांच्या संपर्कामुळे हृदयाच्या कार्यात अडथळा येतो. ही स्थिती हृदयाचे रक्त प्रभावीपणे पंप करण्याच्या क्षमतेवर परिणाम करू शकते आणि वेळेवर उपचार न केल्यास गुंतागुंत निर्माण करू शकते. ही स्थिती कोणत्याही वयात उद्भवू शकते आणि कधीकधी सामान्य सर्दी, फ्लू किंवा अगदी कोविड-१९ यासारख्या विषाणूजन्य आजारानंतर दिसून येते.
सुरुवातीची लक्षणं कोणती?
- छातीत दुखणे किंवा अस्वस्थता
- विश्रांती घेत असतानाही श्वास घेण्यास त्रास होणे
- असामान्य थकवा
- अनियमित हृदयाचे ठोके किंवा छातीत धडधडणे
- पाय, घोटे किंवा पाय सूजणे
- चक्कर येणे किंवा बेशुद्ध होणे
- ताप किंवा संसर्गाची लक्षणे
ही लक्षणे तणाव किंवा अपचन सारख्या इतर आजारांसारखी असल्याने निदानात गोंधळ उडू शकतो. परंतु जेव्हा हृदयास सूज येते तेव्हा मात्र त्याकडे दुर्लक्ष करू नका आणि वेळीच उपचार करा. वेळेवर उपचार केल्याने बरे होण्याची शक्यता वाढते.
लक्षणांकडे दुर्लक्ष का करू नका?
हृदयाला आलेली ही सूज हृदय कमकुवत करू शकते आणि रक्त पंप करण्याच्या क्षमतेत व्यत्यय आणू शकते. उपचार न केल्यास, यामुळे खालील समस्यांचा सामना करावा लागतो: हार्ट फेल्युअर, हृदयाची असामान्य लय (अ‍ॅरिथमिया),रक्ताच्या गुठळ्या, कायमस्वरूपी हृदयाचे होणारे नुकसान, गंभीर प्रकरणांमध्ये अचानक हृदयविकाराचा झटका,लक्षणांकडे दुर्लक्ष केल्यास रुग्णाची तब्येत बिघडते आणि तो/ती दैनंदिन कामे सहजतेने करू शकत नाही. म्हणून ही स्थिती जीवघेणी ठरु शकते.
हृदयाची सूज टाळण्यासाठी टिप्स
- हातांची स्वच्छता राखणे, आजारी व्यक्तींशी संपर्क टाळणे आणि फ्लू आणि कोविड-१९ सारख्या लसींबद्दल अद्ययावत राहून संसर्गापासून स्वतःचे रक्षण करणे.
- पौष्टिक आहाराची निवड करणे, नियमितपणे व्यायाम करणे आणि पुरेशी झोप घेणे.
- रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवा.
- धूम्रपान, मद्यपान आणि मादक पदार्थांचे सेवन टाळा, कारण हे पदार्थ हृदयाला त्रास देऊ शकतात आणि जळजळ होण्याचा धोका वाढवू शकतात.
- जर तुम्हाला छातीत दुखणे किंवा श्वास घेण्यास त्रास होत असेल तर वैद्यकीय मदत घ्या.
- तणाव रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत करू शकतो आणि जळजळ वाढवू शकतो.
- योग, ध्यान किंवा खोल श्वास घेण्याच्या व्यायामाचा सराव करा.
- जर तुम्हाला उच्च रक्तदाब, मधुमेह किंवा स्वयंप्रतिकार विकार असतील तर त्यांचे योग्य व्यवस्थापन करा.
हृदयाची सूज वेळीच आढळल्यास त्यावर उपचार करता येतात. सुरुवातीच्या लक्षणांकडे दुर्लक्ष करु नका तसेच प्रतिबंधात्मक उपायांचे पालन केल्यास तुमचे हृदय निरोगी राहु शकते.